Darowizna a zachowek

Nierzadko prawnicy naszej Kancelarii w Poznaniu w swej praktyce zajmują się sprawami dotyczącymi zachowku. Najczęściej dotyczą one dochodzenia należnego zachowku przez osobę, która nabyła do niego prawo, a która została pokrzywdzona decyzją spadkodawcy, który pominął ją przy powołaniu do dziedziczenia

Bardzo częstym problemem z jakim Klienci kierują się do naszej Kancelarii, jest to czy w przypadku darowizny poczynionej przez rodziców na rzecz jednego dziecka w postaci np. domu, pozostałym z dzieci przysługuje po śmierci rodziców zachowek z tego tytułu?

W pierwszej kolejności należy wskazać, czym jest darowizna. Otóż najprościej można wskazać, że jest to umowa, poprzez którą darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Jest ona uregulowana przepisami Kodeksu cywilnego.

Co istotne jej przedmiot mogą stanowić zarówno prawa majątkowe, ale również prawa, które nie maja wartości majątkowej, niemniej jednak posiadające wartość dla stron umowy.

Dla ustalenia, czy w przypadku dokonania darowizny na rzecz jednego dziecka przez rodziców, pozostałym dzieciom przysługuje prawo do zachowku po ich śmierci istotne znaczenie ma kwestia kiedy darowizna została dokonana.

W przypadku gdy darowizna dokonana została 10 lat przed otwarciem spadku, nie jest ona wówczas doliczana do obliczania udziału spadkowego. Konsekwencją tego jest to, że wystąpienie z żądaniem zapłaty zachowku jest oczywiście bezpodstawne (art. 994§1 k.c.).

Istotne znaczenie ma również to czy darowizna została dokonana przed urodzeniem się pozostałych dzieci, czy też już po ich urodzeniu. Przyjmuje się zasadniczo, iż jeżeli darowizna dokonana została na 300 dni lub więcej przed ich urodzeniem, to wówczas nie będzie przysługiwało im prawo do zachowku, bowiem w tym czasie nie zostali jeszcze oni poczęci (art. 994 §2 k.c.).

Jednakże w sytuacji, gdy rodzeństwo, które nie otrzymało należnego zachowku bądź w postaci uczynionej przez rodziców darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko przyszłemu spadkobiercy po tym rodzicu, roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Niemniej jednak i tutaj należy pamiętać o takich podstawowych kwestiach jak przedawnienie roszczenia o zachowek , czy o instytucji wydziedziczenia.

W tym pierwszym przypadku, jeśli osoba uprawniona do zachowku nie wystąpi w stosownym terminie z roszczeniem, tj. w ciągu 5 lat od ogłoszenia testamentu, wówczas żądanie przez nią zachowku jest bezpodstawne.

Podobnie zachowek nie będzie przysługiwać w stosunku do osoby, która została przez spadkodawcę wydziedziczona.