Ile kosztuje założenie sprawy o zachowek po rodzicach?

Jako radca prawny prowadzący od lat sprawy spadkowe w Poznaniu, często spotykam się z pytaniem o koszty związane z dochodzeniem zachowku. Jest to zrozumiałe – zanim zdecydujemy się na kroki prawne, chcemy wiedzieć, jakie wydatki nas czekają. Przeanalizujmy więc, z jakimi kosztami musi liczyć się osoba wnosząca sprawę o zachowek po rodzicach.

Opłata sądowa od pozwu

Podstawowym kosztem jest opłata sądowa, którą należy uiścić przy składaniu pozwu. W przypadku pozwu o zachowek powód zobowiązany jest do zapłacenia 5% wnioskowanej kwoty. Jest to tzw. opłata stosunkowa, która zależy od wartości przedmiotu sporu.

Przykładowo:

Przy dochodzonej kwocie zachowku 20.000 zł – opłata wyniesie 1.000 zł
Przy kwocie 50.000 zł – opłata wyniesie 2.500 zł
Przy kwocie 100.000 zł – opłata wyniesie 5.000 zł

Opłatę sądową można uiścić w banku, dokonać przelewem internetowym na konto wskazane przez sąd lub wykupić znaczki sądowe o określonej wartości.

Warto pamiętać, że opłata sądowa podlega zwrotowi w przypadku wygrania sprawy – sąd zasądza ją od strony przegrywającej na rzecz powoda.

Koszty zastępstwa prawnego

Choć teoretycznie sprawę o zachowek można prowadzić samodzielnie, w praktyce rzadko się to zdarza. Sprawy spadkowe są skomplikowane, a obliczenie zachowku wymaga specjalistycznej wiedzy. Dlatego większość osób decyduje się na pomoc prawnika.

Wynagrodzenie adwokata lub radcy prawnego w sprawach o zachowek najczęściej ustalane jest na jeden z trzech sposobów:

Wynagrodzenie ryczałtowe – z góry określona kwota za prowadzenie całej sprawy
Wynagrodzenie godzinowe – płatność za każdą godzinę pracy prawnika
Wynagrodzenie mieszane – część płatna z góry plus dodatkowe wynagrodzenie “success fee” w przypadku wygranej

W zależności od skomplikowania sprawy, wartości przedmiotu sporu oraz lokalnego rynku usług prawnych, koszt reprezentacji może wahać się od 2.000 zł do nawet kilkunastu tysięcy złotych.

Koszty opinii biegłych

W sprawach o zachowek często konieczne jest powołanie biegłego, szczególnie gdy w skład majątku spadkowego wchodziły nieruchomości, których wartość trzeba ustalić. Koszt opinii biegłego ponosi początkowo strona, która wnioskuje o jego powołanie.

Koszt opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego wyceniającego nieruchomość to zazwyczaj wydatek rzędu 1.500-3.000 zł, w zależności od rodzaju i wielkości nieruchomości oraz zakresu opinii.

Podobnie jak w przypadku opłaty sądowej, koszty opinii biegłego mogą zostać zasądzone od strony przegrywającej.

Inne wydatki

Oprócz wymienionych kosztów, mogą pojawić się również inne wydatki:

Opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł
Koszty korespondencji
Koszty uzyskania odpisów dokumentów (np. aktów stanu cywilnego, postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku)
Koszty dojazdu do sądu

Możliwość zwolnienia z kosztów sądowych

Osoby w trudnej sytuacji finansowej mogą ubiegać się o całkowite lub częściowe zwolnienie z kosztów sądowych. W tym celu należy złożyć odpowiedni wniosek wraz z oświadczeniem o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania.

Sąd może również ustanowić pełnomocnika z urzędu, jeśli uzna, że udział profesjonalnego pełnomocnika jest niezbędny w sprawie.

Przykład całkowitych kosztów

Załóżmy, że dochodzisz zachowku w wysokości 60.000 zł po swoich rodzicach, a w skład spadku wchodziła nieruchomość:

Opłata sądowa: 3.000 zł (5% z 60.000 zł)
Wynagrodzenie prawnika: około 4.000-6.000 zł
Opinia biegłego: około 2.000 zł
Opłata od pełnomocnictwa: 17 zł
Inne wydatki: około 200 zł

Łączny koszt: około 9.200-11.200 zł

Pamiętaj jednak, że w przypadku wygranej sprawy, większość tych kosztów może zostać zasądzona od strony przegrywającej.

Kiedy warto się zdecydować na proces?

Decyzję o wytoczeniu powództwa o zachowek warto podjąć po dokładnej analizie kosztów i potencjalnych korzyści. Przed złożeniem pozwu zalecam:

Ustalić przybliżoną wartość należnego zachowku
Porównać ją z szacowanymi kosztami procesu
Ocenić realną możliwość wyegzekwowania zasądzonej kwoty
Rozważyć próbę polubownego załatwienia sprawy

W mojej praktyce zawsze doradzam klientom najpierw spróbować drogi polubownej – wysłać wezwanie do zapłaty zachowku przed złożeniem pozwu. Często pozwala to zaoszczędzić czas i pieniądze obu stronom.

Podsumowanie

Założenie sprawy o zachowek po rodzicach wiąże się z kosztami, które mogą być znaczne, szczególnie przy wysokich kwotach dochodzonych roszczeń. Podstawowa opłata sądowa wynosi 5% wartości przedmiotu sporu, do czego należy doliczyć koszty zastępstwa prawnego oraz ewentualnych opinii biegłych.

Mimo tych kosztów, dochodzenie zachowku jest często jedyną drogą do uzyskania należnej części spadku, szczególnie gdy spadkobierca testamentowy lub obdarowany nie jest skłonny do dobrowolnego zaspokojenia roszczenia. W takich przypadkach wydatki procesowe należy traktować jako inwestycję w odzyskanie należnych środków.

Jako radca prawny z doświadczeniem w prowadzeniu spraw o zachowek w Poznaniu, zawsze doradzam dokładne przeanalizowanie swojej sytuacji prawnej i finansowej przed podjęciem decyzji o dochodzeniu zachowku na drodze sądowej.