Sąd właściwy w sprawie o zachowek od lipca 2023 – co się zmieniło?

W mojej codziennej praktyce radcy prawnego obserwuję, jak zmiany przepisów wpływają na toczące się sprawy sądowe w Poznaniu i całej Polsce. Od lipca 2023 roku weszła w życie istotna nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, która znacząco zmieniła właściwość sądów w sprawach o zapłatę, co ma bezpośrednie przełożenie na sprawy o zachowek.

Zmiana progu kwotowego dla właściwości rzeczowej sądów

Sprawa o zachowek jest w istocie sprawą o zapłatę określonej kwoty pieniędzy. Do lipca 2023 roku przyjmowaliśmy, że jeśli dochodzona kwota przekraczała 75.000 zł, właściwym w pierwszej instancji był Sąd Okręgowy w Poznaniu. Po nowelizacji sytuacja uległa zmianie.

Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 17 pkt 4 kodeksu postępowania cywilnego, w sprawach o prawa majątkowe właściwy będzie sąd okręgowy jako sąd pierwszej instancji tylko wtedy, gdy wartość przedmiotu sporu przekracza 100.000 zł.

Co to oznacza dla mieszkańców Poznania?

W praktyce, jeśli domagasz się zachowku w kwocie do 100.000 zł, powinieneś skierować pozew do właściwego miejscowo Sądu Rejonowego w Poznaniu, czyli:

• Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto
• Sądu Rejonowego Poznań-Nowe Miasto i Wilda
• Sądu Rejonowego Poznań-Grunwald i Jeżyce

Konkretny wydział i sąd rejonowy zależy od miejsca zamieszkania pozwanego lub miejsca położenia nieruchomości wchodzącej w skład spadku.

Przykłady z mojej praktyki

W jednej z prowadzonych przeze mnie spraw klient domagał się zachowku w kwocie 92.000 zł. Przed zmianą przepisów pozew skierowalibyśmy do Sądu Okręgowego w Poznaniu, jednak zgodnie z nowymi regulacjami właściwy był Sąd Rejonowy Poznań-Stare Miasto, gdzie ostatecznie sprawa się toczyła.

W innym przypadku moja klientka dochodziła zachowku w wysokości 110.000 zł od swojego brata, który odziedziczył cały majątek po ich ojcu na podstawie testamentu. Ze względu na wartość przedmiotu sporu przekraczającą 100.000 zł, sprawa trafiła do Sądu Okręgowego w Poznaniu.

Kto określa wartość przedmiotu sporu?

To powód, wnosząc pozew, określa kwotę, jakiej się domaga. Od tej kwoty zależy nie tylko właściwość sądu, ale również wysokość opłaty sądowej. Warto poświęcić czas na dokładne wyliczenie wartości zachowku, uwzględniając wszystkie składniki majątku spadkowego.

W trakcie procesu istnieje możliwość modyfikacji tej kwoty, np. poprzez rozszerzenie powództwa, co praktykuję w sprawach, gdy w toku postępowania ujawniane są nowe składniki majątku spadkowego, o których klient początkowo nie wiedział.

Praktyczna rada

Z doświadczenia w sprawach toczących się przed poznańskimi sądami wiem, że wniesienie sprawy od razu do właściwego sądu przyspiesza postępowanie. Przekazywanie sprawy między Sądem Okręgowym w Poznaniu a sądami rejonowymi może znacząco wydłużyć czas oczekiwania na rozstrzygnięcie.

Na przykład, w jednej ze spraw, gdzie omyłkowo skierowano pozew do niewłaściwego sądu, samo przekazanie sprawy zajęło ponad 3 miesiące, a terminy rozpraw w Sądzie Rejonowym Poznań-Grunwald i Jeżyce były wyznaczane z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem.

Podsumowanie

Zmiana progu kwotowego z 75.000 zł na 100.000 zł oznacza, że więcej spraw o zachowek będzie rozpoznawanych przez sądy rejonowe. Warto o tym pamiętać przy kierowaniu powództwa do sądu, aby uniknąć niepotrzebnych opóźnień związanych z przekazywaniem sprawy między sądami.

---

Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej. Każda sprawa wymaga indywidualnej analizy prawnej z uwzględnieniem konkretnych okoliczności. W celu uzyskania profesjonalnej pomocy prawnej zapraszam do mojej kancelarii.

Kancelaria Radcy Prawnego Bartosz Kowalak
ul. Mickiewicza 18a/3
60-834 Poznań
tel. +48 61 2224963