W jakim terminie należy zapłacić zachowek ?

Osoba uprawniona do zachowku, a więc zstępny, małżonek lub rodzic spadkodawcy, o ile byłaby uprawniona do dziedziczenia w drodze ustawy, może dochodzić tego roszczenia w terminie 5 lat od ogłoszenia testamentu lub w terminie 5 lat od dnia otwarcia spadku w przypadku roszczeń przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymania od osoby zmarłej zapisu windykacyjnego lub darowizny.

Jak wiadomo zachowek jest prawem z którego uprawniony może skorzystać, ale nie ma takiego obowiązku. Zatem do chwili, aż uprawniony nie wystąpi z roszczeniem o zapłatę zachowku, na zobowiązanym do jego zapłaty nie będzie ciążył taki obowiązek.

Jeśli uprawniony zdecyduje się jednak dochodzić zapłaty zachowku, w pierwszej kolejności zaczyna zastanawiać się w jakim terminie otrzyma stosowną zapłatę?

Jeśli chodzi o termin, w jakim osoba zobowiązana do zapłaty zachowku powinna wykonać ten obowiązek, to nie jest on z reguły wskazywany w testamencie. Również Kodeks cywilny milczy na ten temat. Co więcej termin ten nie jest też liczony od chwili ogłoszenia testamentu lub otwarcia spadku, co najwyżej od chwili zajścia tych zdarzeń jest liczony termin wymagalności zachowku, a więc od ich zajścia można domagać się jego zapłaty. Dał temu wyraz między innymi Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 24 czerwca 2004 r., w sprawie o sygn. akt III CK 127/2003, który stwierdził, że roszczenie o zachowek staje się co do zasady wymagalne w chwili ogłoszenia testamentu, poza pewnymi wyjątkowymi sytuacjami.

Niemniej jednak brak stosownej regulacji prawnej nie świadczy o tym, iż uprawniony może czekać na jego zapłatę w nieskończoność.

Przyjmuje się, iż termin zapłaty zachowku rozpoczyna się z chwilą, kiedy osoba mająca do niego uprawnienie wystąpi z żądaniem jego zapłaty. Zasadniczo zatem to uprawniony określa termin zapłaty zachowku w pisemnym wezwaniu do zapłaty, które kieruje do zobowiązanego.

Niekiedy pojawiają się także pewne poglądy, iż do zachowku w przedmiocie jego wymagalności będzie miał zastosowanie art. 455 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Przykładowo wskazał tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 kwietnia 2009 r., w sprawie o sygn. akt III CSK 298/08 czy w wyroku z dnia 17 września 2010 r., w sprawie o sygn. akt II CSK 178/10.

Co w przypadku gdy po upływie terminu wskazanego w wezwaniu do zapłaty, zobowiązany nie zapłaci należnej kwoty zachowku?

W przypadku bezskutecznego upływu terminu wskazanego w wezwaniu do zapłaty, uprawniony do zachowku, będzie mógł wystąpić do sądu. Sąd w takim przypadku oceni, czy roszczenie o zachowek jest zasadne i wskaże na wysokość przysługującego zachowku.

Jeśli sąd zasądzi zachowek, wówczas zobowiązany do jego zapłaty będzie musiał zapłacić po uprawomocnieniu się wyroku.