Nabycie spadku
Zgodnie z prawem, a dokładnie zgodnie z art. 925 kodeksu cywilnego, spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Natomiast za moment otwarcia spadku uznaje się chwilę śmierci spadkodawcy. Oznacza to, że z chwilą śmierci spadkodawcy, dziedziczący po nim spadkobiercy nabywają prawo do określonej części lub całości spadku, niezależnie od tego czy są oni spadkobiercami testamentowymi czy ustawowymi.
Spadkobiercy, którzy nabyli spadek z chwilą śmierci spadkodawcy, nie posiadają jednak dokumentu, który poświadczałby prawo danej osoby do spadku. Natomiast posiadanie takiego dokumentu jest niezbędne do dokonania czynności rozporządzających danym składnikiem majątku.
W jaki sposób można uzyskać dokument potwierdzający prawo do spadku?
Aby uzyskać dokument, który jest niezbędny do przyszłego dysponowania majątkiem wchodzącym w skład spadku można skorzystać z jednej z dwóch przewidzianych prawem możliwości, które to zostały uregulowane w § 1 art. 1025 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia.
Oznacza to, że spadkobiercy mogą samodzielnie zadecydować, którą drogę wybrać w celu uzyskania niezbędnych dokumentów. Wiadomym jest, że skorzystanie z pomocy notariusza będzie szybsze niż w toku postępowania sądowego, jednak nie we wszystkich przypadkach będzie to możliwym. Sporządzenie poświadczenia dziedziczenia przez notariusza nie będzie możliwym w przypadku, gdy okaże się, że nie wszyscy spadkobiercy są zgodni co do następujących faktów: powołania każdego z nich do dziedziczenia, a także przysługujących im udziałów w spadku. W przypadku wystąpienia sporu, jedyną drogą do uzyskania dokumentów stwierdzających nabycie spadku będzie więc wszczęcie na wniosek postępowania sądowego.
Dlaczego tak ważnym jest uzyskanie aktu poświadczenia dziedziczenia czy sądowego stwierdzenia nabycia spadku?
Tak, jak pisaliśmy powyżej, brak dokumentu potwierdzającego prawo danej osoby do spadku, uniemożliwia jej dokonanie jakichkolwiek czynności związanych z danym majątkiem, przykładowo takich jak:
- sprzedaży nieruchomości będącej częścią spadku,
- wypłaty gotówki znajdującej się na rachunku bankowym spadkodawcy,
- sprzedaży czy przerejestrowania samochodu należącego do spadkodawcy.
Podsumowując, w przypadku nieuzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia czy sądowego stwierdzenia nabycia spadku, spadkobierca tak naprawdę – potocznie mówiąc – ma związane ręce, przez co nie może dokonać jakichkolwiek czynności związanych z danym elementem majątku spadkodawcy.
Czy pomoc adwokata czy radcy prawnego jest niezbędna do uzyskania dokumentu potwierdzającego prawo do spadku lub jego części?
Tak, jak wskazywaliśmy powyżej, polski ustawodawca przewidział dwie możliwości uzyskania dokumentu potwierdzającego prawo do spadku lub jego części – korzystając z pomocy notariusza lub kierując sprawę na drogę postępowania sądowego. Klienci, którzy w pierwszej kolejności postanowią jednak skorzystać z porady adwokata czy radcy prawnego mają pewność, że zostaną im przedstawione wszystkie zalety oraz wady każdego z trybów uzyskania dokumentów potwierdzających dziedziczenie.
Stwierdzenie nabycia spadku
Postępowanie sądowe przeprowadzane w celu uzyskania sądowego stwierdzenia nabycia spadku ma nadrzędne znaczenie pośród pozostałych spraw spadkowych. Istotą sprawy jest ustalenie grona spadkobierców oraz ustalenie wysokość przysługujących im udziałów w majątku pozostawionym przez spadkodawcę. Postępowanie to jest wszczynane wyłącznie na wniosek.
Kiedy można złożyć do sądu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?
Zgodnie z art. 1026 kodeksu cywilnego: stwierdzenie nabycia spadku oraz poświadczenie dziedziczenia nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Oznacza to, że wniosek o stwierdzenie spadku nie może być złożony zbyt wcześnie, czyli krótko po śmierci spadkodawcy.
Kto może złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku mogą złożyć nie tylko osoby będące spadkobiercami, ale także inne osoby. Warunkiem rozpatrzenia wniosku jest jednak wykazanie interesu prawnego do tego, aby ustalić krąg spadkobierców. Tytułem przykładu warto wskazać, że często spotykanym przypadkiem jest wszczęcie postępowania na skutek wniosku osoby uprawnionej do zachowku czy też wierzyciela spadkodawcy.
Jakie dokumenty są niezbędne do złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku?
Aby przyspieszyć złożenie wniosku oraz usprawnić postępowanie warto, aby Klient udający się po poradę przyniósł ze sobą niezbędne dokumenty, które to należy załączyć do wniosku. W szczególności są nimi:
- akt zgonu spadkodawcy,
- testament – w przypadku, gdy spadkodawca zdążył sporządzić go przed śmiercią,
- dokumenty potwierdzające więzy rodzinne wnioskodawcy ze spadkodawcą, np. odpis aktu małżeństwa czy akty urodzenia dzieci – w przypadku, gdy podstawą wniosku jest ustawowe dziedziczenie.
Jaką opłatę należy uiścić za wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?
Opłata sądowa od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wynosi 100 zł. Taką też opłatę należy dołączyć do wniosku. Składając wniosek należy również pamiętać o uiszczeniu dodatkowej opłaty w wysokości 5 zł za wpis do Rejestru Spadkowego.
Do jakiego sądu należy złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?
Sądem właściwym do rozpoznania wniosku o stwierdzenie nabycia spadku jest sąd rejonowy, którego właściwość miejscowa odpowiada wymaganiom wskazanym w art. 628 kodeksu cywilnego, co oznacza, że za sąd właściwy uznaje się sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku). W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.
Kiedy i czy uprawnienia spadkobiorcy do żądania stwierdzenia nabycia spadku ulegają przedawnieniu?
W tej sytuacji odpowiedź jest jednoznaczna. Uprawnienie to nie ulega przedawnieniu, gdyż celem postępowania dotyczącego stwierdzenia nabycia spadku wszczętego na wniosek jest potwierdzenie nabycia prawa do spadku oraz rozwiązanie ewentualny sporów czy niejasności dziedziczenia. Oznacza to, że postępowanie może zostać wszczęte nawet po latach od śmierci spadkodawcy.
Czy do sporządzenia oraz złożenia wniosku o stwierdzenia nabycia spadku potrzebny jest profesjonalny pełnomocnik?
W Internecie – przeogromnym źródle wiedzy można odnaleźć wiele porad oraz wzorów wniosków o stwierdzenie nabycia spadku. Również wiele sądów rejonowych wychodząc naprzeciw oczekiwaniom przyszłym wnioskodawcom umieściło na swoich stronach druki – wzory pism procesowych.
Jednak same porady czy wzory często nie są wystarczalne do złożenia prawidłowego wniosku. Sprawy spadkowe nie należą do najłatwiejszych o czym mogły przekonać się osoby próbujące samodzielnie występować w sądzie.
Często, jak to bywa przy stosunkach rodzinnych, pojawiają się spory co do osób dziedziczących oraz udziałów, które miałyby one dziedziczyć. Niejasności te pojawiają się najczęściej z powodu niejasnej treści testamentu czy wątpliwości dotyczących jego ważności.
Wiele osób nie ma na co dzień kontaktu z prawem, przez co problematycznym może okazać się dokonanie wykładni testamentu, czy też stwierdzenie poczytalności sporządzającego testament.
W takich też sytuacji, pomoc profesjonalnego pełnomocnika może okazać się przydatna, a co więcej – nawet bardzo potrzebna.
Poświadczenie dziedziczenia
Tak, jak pisaliśmy powyżej, drugą z możliwości prowadzącą do uzyskania dokumentu potwierdzającego prawo do spadku jest zwrócenie się do notariusza w celu sporządzenia przez niego aktu poświadczenia dziedziczenia.
Zaletą zwrócenia się do notariusza jest na pewno uzyskanie tytułu w krótkim czasie. Z tego też powodu, aktualnie liczba spraw sądowych wszczętych na wniosek o stwierdzenie nabycia spadku ulega zmniejszeniu. Jednak nie we wszystkich przypadkach jest to możliwe. Notariusz będzie mógł sporządzić poświadczenie jedynie w sytuacji, gdy brak jest wątpliwości co do spadkobierców oraz podstawy dziedziczenia przez nich majątku. Ponadto warunkiem do wydania dokumentu jest stawienie się wszystkich możliwych spadkobierców – zarówno tych ustawowych jak i testamentowych w kancelarii notarialnej.
Gdzie działamy?
Siedziba Naszej Kancelarii mieści się w Poznaniu, stąd też najczęściej sprawy związane z zapłatą zachowku lub też obroną przed roszczeniami o zachowek prowadzimy przed Sądami Rejonowymi w Poznaniu. Jednakże sam równie często bywam w sprawach spadkowych przed Sądami w Szamotułach, Środzie Wielkopolskiej, Obornikach, Śremie czy Gnieźnie.
Ponadto Kancelaria prowadzi dwa biura.
Jedno w Jarocinie– dla mieszkańców Jarocina, Krotoszyna, Gostynia, Kalisza, Koźmina czy Pleszewa. Oddział ten prowadzi adwokat Anna Konrady.
Drugie w Wrześni, gdzie Radca prawny Joanna Janiak prowadzi sprawy spadkowe dla mieszkańców Wrześni, Słupcy, Strzałkowa, Pyzdr, Nekli czy Czerniejewa.