Kancelaria Prawa Spadkowego i Majątkowego

Zachowek

Z naszej praktyki adwokatów, radców prawnych zajmujących się na co dzień zagadnieniami prawa spadkowego wynika, iż roszczenia o zapłatę zachowku stanowią dużą część spraw spadkowych rozpoznawanych przez sądy w Poznaniu jak i w całej Polsce. Sytuacja, w której spadkodawca decyduje się przed śmiercią pominąć niektórych swoich krewnych, czy to poprzez dokonane darowizny, czy sporządzony testament ma miejsce bardzo często. W konsekwencji więc i tego typu pozwy o zapłatę zachowku trafiają regularnie do rozpoznania przed sądy w Poznaniu.

W niniejszym dziale opowiemy Tobie czym jest zachowek i na jakich zasadach można go dochodzić, czy na drodze polubownej czy kierując pozew o zapłatę zachowku do jednego z sądów w Poznaniu.

Napiszemy także na czym polega nasza rola radców prawnych, adwokata w sprawie o zachowek. Dlaczego potrzebny jest w sprawie o zachowek dobry adwokata, czy radca prawny zajmujący się sprawami spadkowymi.

Bartosz Kowalak radca prawny dochodzenie zachowku

W jaki sposób adwokat, radca prawny może Tobie pomóc w sprawie o zachowek?

Jeśli poszukujesz dobrego adwokata od zachowku w Poznaniu, to poza ustaleniem czy należy się tobie zachowek zastanawiasz się pewnie w jakim zakresie i po co będzie potrzebny do sprawy o zachowek adwokat lub radca prawny?

Najprościej mówiąc my się na tym znamy i mamy wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu spraw o zapłatę zachowku.

Po pierwsze każdy proces cywilny łączy się z sporą dawką emocji i niepewności. W sprawie o zachowek musisz pamiętać, iż faktycznie stajesz po drugiej stronie przeciwko członkowi swojej rodziny. Zachowku najczęściej zadają przecież brat od siostry, córka od ojca, siostrzeniec od wujka. Z obserwacji adwokata zaangażowanego w proces spadkowy wynika, iż nie jest to sprawa pod względem emocjonalnym łatwa.

Działając przez profesjonalnego pełnomocnika, wiesz że twoje emocje, ale również i emocje drugiej strony będą studzone.

Możesz się zastanawiać, czy potrzebujesz dobrego adwokata od zachowku, gdyż być może jest to sprawa łatwa. Tak jak i zdarzają się proste sprawy o zachowek, tak i zdarzają się bezkonfliktowe i kulturalne rozwody. Często jednak sprawy te bardzo się komplikują i mają charakter wielowątkowy. Decydując się wiec na działanie bez pełnomocnika nie jesteś w stanie pozbyć się poczucia niepewności, czy wszystko zrobiłeś dobrze, czy nie popełniłeś błędu przy formułowaniu roszczenia o zapłatę zachowku?

Korzystając z pomocy doświadczonego w sprawach spadkowych radcy prawnego, adwokata, kancelarii w sprawie o zapłatę zachowku po prostu wybierasz profesjonalistę, którego rolą jest ustalenie optymalnej strategii w sprawie o zachowek tak by najlepiej zabezpieczyć twoje interesy.

W jaki sposób adwokat, radca prawny od prawa spadkowego może Państwu pomóc w sprawie związanej z zapłatą zachowku?

Z naszej praktyki adwokata od zachowku w Poznaniu wynika, iż sprawy o zapłatę zachowku dzielą się na dwie lustrzane kategorie:

Zapłata zachowku

Roszczenie o zapłatę zachowku – tj sytuacja, w której Klientem adwokata jest pozbawiony zachowku spadkobierca.

W tej sytuacji adwokat, radca prawny pomoże przy

W tej sytuacji adwokat, radca prawny:

Obrona w sprawie o zapłatę zachowku

Podejmując obronę w sprawie o zapłatę zachowku adwokat, radca prawny dokona następujących czynności:

W tej sytuacji u zajmującego się prawem spadkowym adwokata, radcy prawnego można liczyć na:

Poniżej przedstawimy najważniejsze informacje związane z zachowkiem, czy jak kto woli zachówkiem.

Zachowek a może Zachówek- czym jest roszczenie o zapłatę zachowku ?

Zachowek, czy też często jeszcze przez wiele osób wedle starej nomenklatury określany jako zachówek, to potocznie rozumiane roszczenie pieniężne ( roszczenie o zapłatę zachowku), które przysługuje najbliższym zmarłego, którzy zostali pominięci lub, których interesy zostały uszczuplone w procesie spadkobrania.

Ustawodawca wyszedł z założenia, iż niezależnie od prawa spadkobiercy do zadysponowania swoim majątkiem na wypadek śmierci pewien krąg osób najbliższych dla niego zasługuje na ochronę.

Zachowek tym samym stanowi pewną gwarancję interesów osób najbliższych spadkodawcy. Zachowek (Zachówek) to majątek, który osoby najbliższe powinny otrzymać od spadkodawcy za jego życia lub po jego śmierci.

Zachowek może zostać pokryty w drodze powołania do dziedziczenia (ustawowego lub testamentowego), poprzez zapis windykacyjny albo darowiznę.

Powszechnie natomiast pod pojęciem zachowku rozumiemy roszczenie o zapłatę kwoty na uzupełnienie zachowku.

W wypadku, gdy uprawniony do zachowku nie otrzymał zachowku w wyżej opisanej postaci, może on żądać od spadkobierców, niekiedy od zapisobierców windykacyjnych lub obdarowanych roszczenia pieniężnego służącego uzupełnieniu zachowku (roszczenie o zachowek – roszczenie o zapłatę zachowku).

Podsumowując w krótkich adwokackich słowach roszczenie o zachowek, to roszczenie o zapłatę określonej kwoty pieniężnej, której osoby najbliższe spadkodawcy mogą żądać od osób zobowiązanych do zapłaty zachowku. Uprawnienie do żądania zapłaty zachowku – uzupełnienia zachowku powstaje gdy osoba uprawniona do otrzymania zachowku nie otrzymała należnego jej majątku ( w ogóle, lub mniej niż by się jej należało) za życia lub po śmierci spadkodawcy

 

Komu przysługuje zachowek?

Pierwszym pytaniem na jakie odpowiedzieć sobie powinna osoba, która chciałaby dochodzić zapłaty zachowku jest pytanie, czy jej ten zachowek przysługuje?

W tym miejscu wskazać należy, iż krąg osób uprawnionych do zachowku jest znacznie węższy od osób, które mogłyby być powołane do spadku.

Zgodnie z art. 991 § 1 kodeksu cywilnego osobami uprawnionymi do zachowku są:

Jak więc widać nie jest uprawnionym do otrzymania zachowku brat, czy siostra zmarłego. Również nie można domagać się zachowku po wujku lub ciotce.

Podsumowując zachowek (zachówek) przysługuje dzieciom i ich dzieciom, żonie, mężowi i rodzicom o ile byliby do spadku powołani.

Prawo do otrzymania zachowku dotyczy osób, które byłyby powołane do spadku w drodze dziedziczenia ustawowego.

W przypadku rodziców spadkodawcy ma to znaczenie w tej sytuacji, że dziedziczą oni jedynie w sytuacji, gdyby spadkobierca nie pozostawił po sobie dzieci.

Rodzice mogą domagać się zapłaty zachowku jedynie w sytuacji, gdy

spadkodawca nie pozostawił zstępnych i jeśli dziedziczyliby z ustawy w zbiegi z małżonkiem lub rodzeństwem lub samodzielnie.

Podsumowując zapłaty zachowku może domagać się:

Syn, córka, wnuk, wnuczka, prawnuk, prawnuczka, żona, mąż i niekiedy ojciec i matka.

Nie mogą się domagać zachowku: brat, siostra, dziadek, babcia, siostrzeniec, siostrzenica, bratanek, bratanica, teść, teściowa i dalsze linie krewnych.

Komu nie przysługuje prawo do żądania zachowku?

Tak jak wskazano wyżej tylko określony krąg osób bliskich dla zmarłego uprawniony jest do zachowku.

Jednakże nie wystarczy być tylko bliskim krewnym aby być pewnym słuszności dochodzenia swoich roszczeń o zapłatę zachowku.

Nie są bowiem uprawnione do dochodzenia zachowku osoby, które:

Warto podkreślić, ze decyzja o wydziedziczeniu dotyczy zstępnych spadkodawcy ( jego dzieci lub wnuków), to wydziedziczenie to nie jest skuteczne wobec dalszych zstępnych.

Tytułem przykładu jeżeli doszło do wydziedziczenia syna spadkodawcy, to uprawnienie do zachowku przysługuje jego dziecku, a wnukowi zmarłego.

Podobnie uznanie za niegodnego dziedziczenia nie powoduje automatycznego wygaśnięcia prawa do zachowku całej linii.

Kto jest obowiązany do zapłaty zachowek?

Skoro są osoby, którym przysługuje prawo do żądania zapłaty zachowku, to musza być i osoby, które ten zachowek powinny zapłacić.

Osoby, od których można domagać się zachowku, to osoby które nabyły majątek po spadkodawcy w wyniku:

Z naszej praktyki radcy prawnego adwokata zajmującego się sprawami spadkowymi, w tym sprawami o zachowek najczęściej mamy do czynienia z sprawami o zapłatę zachowku w wyniku testamentu lub darowizny. W szczególności te ostatnie powodują wiele komplikacji na niwie spraw związanych z dochodzeniem zachowku.

Pamiętać przy tym należy, iż :

W przypadku, gdy zobowiązanym do zapłaty zachowku jest spadkobierca, to najczęściej on sam jest także najczęściej uprawniony do zachowku. Co oznacza, iż jego osobista odpowiedzialność za zapłatę zachowku ogranicza się jedynie do wysokości nadwyżki, która przekracza jego własny zachowek.

W przypadku zapisobierców windykacyjnych, to są oni zobowiązani do zapłaty zachowku wtedy gdy nie jest możliwe otrzymanie należnej kwoty od spadkobiercy. Przy czym odpowiedzialność zapisobiercy windykacyjnego ograniczona jest do wartości wzbogacenia będącego skutkiem zapisu windykacyjnego, a gdy sama jest osobą uprawnioną do zachowku, ponosi wtedy odpowiedzialność tylko w granicach nadwyżki przekraczającej jej własny zachowek. Jeżeli spadkobierca uczyni więcej niż jeden zapis windykacyjny, to w takiej sytuacji wszyscy zapisobiercy windykacyjni ponoszą solidarną odpowiedzialność za zachowek.

Wreszcie trzecią nie małą, analizując na podstawie naszego doświadczenia sądowego, grupą obowiązana do zapłaty zachowku są osoby obdarowane- czyli osoby, które za życia zmarłego otrzymały od niego darowiznę.

Również te osoby będą obowiązane do zapłaty zachowku uprawnionemu ale jedynie wówczas, gdy uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowki od spadkobiercy lub zapisobiercy windykacyjnego.

Przy czym obowiązek zapłaty tytułem zachowku przez obdarowanego następuje tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny.

Najczęściej jednak z obserwacji adwokata wynika, iż obdarowany sam jest jednocześnie osobą uprawnioną do zachowku. Na przykład jedno z dzieci spadkobiercy już za życia otrzymało w drodze darowizny działkę z domem.

W tej sytuacji taki spadkobierca -obdarowany ponosi odpowiedzialność wobec innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokości nadwyżki, która przekracza jego własny zachowek.

Ograniczenie odpowiedzialności za zachowek

Co ważne Ustawodawca wprowadził w przypadku obdarowanych, ale jedynie niektórych ograniczenie czasowe odpowiedzialności za zapłatę zachowku.

Aplikant adwokacki Michalina Koligot i Radca prawny Bartosz Kowalak

W skrócie osoby, które otrzymały darowiznę a same są spadkobiercami lub uprawnionymi do zachowku, to ich darowiznę dolicza się do spadku nie zależnie od daty jej uczynienia.

W przypadku innych obdarowanych ponoszą oni odpowiedzialność z tytułu zachowku, gdy darowizny dokonano przed mniej niż 10 laty oraz istnieje wzbogacenie będące skutkiem dokonanej darowizny.

W przypadku gdy jest kilku obdarowanych, to odpowiadają oni w zależności od czasu, w którym dokonano darowizny. W pierwszej kolejności bierzemy pod uwagę odpowiedzialność obdarowanego najpóźniej ze wszystkich, a gdy uprawniony nie może od niego otrzymać zachowku, to odpowiada wtedy osoba obdarowana wcześniej.

Kiedy przysługuje roszczenie o zapłatę zachowku?

Jeżeli już wiemy kto może dochodzić zapłaty zachowku i od kogo możemy domagać się jego zapłaty. To kolejnym pytaniem jakie klient zadaje prowadzącemu sprawę spadkową adwokatowi lub radcy prawnemu jest pytanie czy w jego sytuacji roszczenie o zachowek mu przysługuje?

Po pierwsze aby mówić w ogóle o możliwości dochodzenia zachowku, osoba która go chce dochodzić sama nie powinna otrzymać od spadkodawcy należnego jej zachowku.

Czy to w formie

darowizny uczynionej przez spadkodawcę,

bądź w postaci powołania do spadku, czy też w innej formie rozrządzenia spadkowego.

Tym samym na poczet należnego zachowku zalicza się darowiznę lub przedmioty, które uprawniony otrzymał w wyniku spadkobrania.

Dodać należy, iż jeżeli osobą uprawnioną do zachowku jest dalszy zstępny spadkodawcy ( np. wnuk lub wnuczka), to na należny takiej osobie zachowek zalicza się także darowiznę oraz zapis windykacyjny uczynione przez spadkodawcę na rzecz jego wstępnego ( ojca, matki).

W jakiej wysokości przysługuje zachowek?

Pytanie stawiane adwokatowi, radcy prawnemu zdaje się kluczowe. I to zarówno w odniesieniu co do osoby, która chce dochodzić zachowku jak i osoby, która ten zachowek miałaby ewentualnie zapłacić.

W jakiej wysokości należy się zachowek?

Zgodnie z treścią art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego:

jeśli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jeśli zstępny uprawniony jest małoletni, to zstępnym, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy należy się 2/3 wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Natomiast w innych przypadkach należy się połowa udziału spadkowego.

Po pierwsze wiec mamy tu rozróżnienie na uprawnionych, którzy w chwili śmierci spadkodawcy byli jeszcze małoletnimi i osób niezdolnych do pracy (z uwagi najczęściej na problemy medyczne) i na pozostałych uprawnionych.

Tym pierwszym przysługuje roszczenie o uzupełnienie zachowku w wysokości 2/3 udziału, który by im przypadł, pozostałym ½ tego udziału.

Wiemy już więc w jakim udziale ma się zachowek od hipotetycznego udziału w spadku, który by nam przysługiwał. Teraz koniecznym jest ustalenie udziału spadkowego stanowiącego podstawę obliczenia zachowku. A więc udziału w substracie zachowku.

Tutaj mała uwaga: przy jego ustaleniu bierze się pod uwagę spadkobierców niegodnych i tych, którzy spadek odrzucili. Jednakże nie liczymy tych spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia lub zostali wydziedziczeni w testamencie.

Czym jest substrat zachowku?

Substrat zachowku na podstawie, której ustalamy wysokość przysługującego uprawnionemu zachowku.

Wartość tę ustalamy biorąc pod uwagę aktywa spadkowe (wartość spadku, darowizny doliczane do spadku, uczynione zapisy windykacyjne), od których odejmujemy pasywa spadku- czyli długi spadkowe.

Jaką datę przyjąć dla obliczenia substratu zachowku?

W praktyce adwokata kwestia ustalenia stanu spadku i jego wartości jawi się jako podstawowa kwestia.

Po pierwsze skład spadku ustalamy na datę śmierci spadkobiercy, natomiast ceny odpowiadające ich wartości bierzemy pod uwagę według cen z daty orzekania o roszczeniach z tytułu zachowku. Podobnie wartość przedmiotu darowizny i zapisu windykacyjnego oblicza się według cen z chwili ustalenia zachowku.

Doliczanie darowizn i zapisów windykacyjnych do substratu zachowku

Podobnie w przypadku darowizny doliczanej do spadku jej wartość bierzemy pod uwagę ustalając jej stan na chwilę jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku. W przypadku zapisu windykacyjnego stan z chwili otwarcia spadku, a według cen z chwili ustalania zachowku.

Podsumowując:

– stan darowizny z dnia jej dokonania ( np. niezabudowana działa, mimo iż obecnie stoi już tu dom)

– według cen na datę ustalenia zachowku ( a wiec cena nieruchomości na np. rok 2020, mimo iż darowizna miała miejsce w 1980 r.)

Pamiętać należy, iż do substratu zachowku nie doliczamy niektórych darowizn.

Jeżeli ustalimy wartość substratu zachowku według opisanych tu reguł, to wartość te mnożymy przez udział przypadający spadkobiercy przy dziedziczeniu ustawowym i przez wskazany wyżej ułamek 2/3 lub ½.

Kiedy następuje przedawnienie zachowku?

Zachowek jak większość roszczeń cywilnoprawnych ulega przedawnieniu. Nie rzadko zdarza się, iż zarzut przedawnienia zachowku podnoszony w toku sprawy sądowej o zapłatę zachowku jest skutecznym narzędziem obrony swoich praw.

Zachowek ulega przedawnieniu na koniec roku, w którym upływa 5 lat od dnia:

Sąd właściwy dla sprawy o zachowek

Chcąc dochodzić roszczeń o zapłatę zachowku należy ustalić, który Sąd będzie właściwy dla rozpoznania powództwa o zapłatę zachowku. Jest to o tyle istotne, iż właściwość ta ma charakter właściwości wyłącznej. Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego: Powództwo z tytułu dziedziczenia, zachowku, jak również z tytułu zapisu, polecenia oraz innych rozrządzeń testamentowych wytacza się wyłącznie przed sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli miejsca jego zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, przed sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. 

Przy czym jeżeli majątek spadkowy znajduje się w okręgach różnych sądów (różne nieruchomości), właściwy będzie każdy z tych sądów, a wybór jednego z nich będzie należał do powoda.

Jeżeli więc drogi Kliencie szukasz w Poznaniu dobrego adwokata, radcy prawnego od prawa spadkowego, który zna się na prowadzeniu spraw o zapłatę zachowku, to zapraszamy do kontakty z nasza Kancelarią.

 

Gdzie działamy?

 

Siedziba Naszej Kancelarii mieści się w Poznaniu, stąd też najczęściej sprawy związane z zapłatą zachowku lub też obroną przed roszczeniami o zachowek prowadzimy przed Sądami Rejonowymi w Poznaniu. Jednakże sam równie często bywam w  sprawach spadkowych przed Sądami w Szamotułach, Środzie Wielkopolskiej, Obornikach, Śremie czy Gnieźnie.

Ponadto Kancelaria prowadzi dwa biura.

Jedno w Jarocinie– dla mieszkańców Jarocina, Krotoszyna, Gostynia, Kalisza, Koźmina czy Pleszewa. Oddział ten prowadzi adwokat Anna Konrady.

Drugie w Wrześni, gdzie Radca prawny Joanna Janiak prowadzi sprawy spadkowe dla mieszkańców Wrześni, Słupcy, Strzałkowa, Pyzdr, Nekli czy Czerniejewa.